ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Παύλος Λεμοντζής, «Ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης φέρνει βήματα μπροστά το ελληνικό θέατρο με τη “Σονάτα των φαντασμάτων” του Στρίντμπεργκ», kavalawebnews.gr, Δευτέρα, 24 Δεκεμβρίου 2012

Επιτέλους, ένας ομοιογενής θίασος σε ένα σφιχτοδεμένο έργο με ρυθμούς καταιγιστικούς, γεμάτο έξοχα ευρήματα, που επιτρέπει στο θεατή να «διαβάσει» ένα δύσκολο κείμενο, να γίνει κοινωνός των καταστάσεων, να συμμετέχει, να ασφυκτιά σε καίρια σημεία… να λύνεται και να «αδειάζει» στην πλατεία το γέλιο αβίαστα, να απογειώνεται και να προσγειώνεται στα σωστά σημεία του κειμένου, να συμπάσχει και να οδοιπορεί με τους ήρωες στο ίδιο δωμάτιο, που μεταμορφώνεται σε πεδίο αναζήτησης της λύτρωσης, της λύσης γόρδιων δεσμών, να γεύεται με λαιμαργία τις ποιητικές εικόνες που χαρίζει η σκηνοθεσία, να ταξιδεύει πότε στον κόσμο του βωβού κινηματογράφου με την παντομίμα, πότε στο γκροτέσκο σύμπαν τού Τιμ Μπάρτον και πότε σε ταμπλό-βιβάν εμπνευσμένα από Τσαρούχη έως Μποτιτσέλι. Στο νέο θεατράκι «studio Όρα», της οδού Αντωνίου Καμάρα στη Θεσσαλονίκη, τα βράδια ξετυλίγεται με μαγικό τρόπο ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του Αύγουστου Στρίντμπεργκ.
Η ομάδα «Angelus Novus» υπό την καθοδήγηση του Δαμιανού Κωνσταντινίδη, συνθέτει, χτίζει αν θέλετε, τεχνηέντως, με ταλέντο και πειθαρχία, το περίφημο «θέατρο δωματίου» του Στρίντμπεργκ, που το χαρακτηριστικό του εντοπίζεται στο ότι πραγματεύεται ένα θέμα σε βάθος που, ενώ κινείται στο χώρο της φαντασίας, στηρίζεται τόσο στην ανθρώπινη παρατήρηση όσο και στην ανθρώπινη εμπειρία. (…) Από το 1907 στο 2012 με τρόπο θεατρικό, σύγχρονο, μοντέρνο μεν αλλά όχι ακατάληπτο, με εκμετάλλευση του ζεστού, ιδανικού χώρου τού «studio ορα» για έργα που θέλουν την ανάσα του θεατή στο πρόσωπο τού ερμηνευτή και το αντίστροφο, με εύστοχα σκηνοθετικά ευρήματα που δημιουργούν εικαστική πανδαισία, πανέξυπνο τρόπο ανάγνωσης κειμένου από θεατές, και με θαυμάσιες ερμηνείες από την ομάδα των νεαρών ηθοποιιών, η «Σονάτα των φαντασμάτων» ψυχαγωγεί, διδάσκει, τέρπει αισθήσεις, «ξοδεύει» χρόνο εποικοδομητικά. Βρείτε τρόπο να δείτε οπωσδήποτε αυτήν την παράσταση. Είναι ξεχωριστή εμπειρία και θεατρική κατήχηση.

Αχιλλέας Ψαλτόπουλος, «Περί Όνου Σκιάς (43): Διαφορετικότητα και αποδοχή», agelioforos.gr, Παρασκευή, 4 Ιανουαρίου 2013

[…] Το γριφώδες αυτό έργο (Η Σονάτα των φαντασμάτων) του Σουηδού Αυγούστου Στρίντμπεργκ το αντιμετώπισε ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης, υπεύθυνος και για τη μεταφορά του στα Ελληνικά, σαν μια κωμωδία με τραγικό βάθος, μπολιάζοντάς το με αρκετά γκροτέσκα στοιχεία, με αποκορύφωμα, ίσως, το υπέρογκο κοστούμι της Μαγείρισσας (σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί, Απόστολος Αποστολίδης). Ο πολυπληθής θίασος από νέους ηθοποιούς του σχήματος Angelus Novus ανταποκρίθηκε κατά το πλείστον στις προσταγές της απαιτητικής σκηνοθεσίας, δημιουργώντας ενιαία ερμηνευτική γραμμή. Και ο μουσικός Κώστας Βοζίκης έντυσε την παράσταση με τα κατάλληλα ηχοχρώματα. Το τελικό αποτέλεσμα έδινε όντως την εντύπωση μιας ονειροφαντασίας, αν και σε μερικά σημεία ο αμύητος, μ’ αυτό το είδος του θεάτρου, θεατής να χρειαζόταν μια πιο ξεκάθαρη γραμμή.

Σάββας Πατσαλίδης, «Εφιάλτες με χιούμορ και παραξένισμα», ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, Κυριακή, 6 Ιανουαρίου 2013

Η «Σονάτα των φαντασμάτων» (1907), του Α. Στρίντμπεργκ, είναι μια συναρπαστική πραγματεία θανάτου, την οποία, απ’ όπου και αν την προσεγγίσεις, άκρη δεν βγάζεις. Οι παραληρηματικές διεργασίες του νου ακυρώνουν οποιαδήποτε προσπάθεια εξορθολογισμού και, κατά συνέπια, τιθάσευσής τους. Ακόμη κι αυτή η σκηνή λύτρωσης στο τέλος, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πρόσκαιρη απελευθέρωση. (…) Ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης μπήκε καλά διαβασμένος στο δαιδαλώδες εσωτερικό τοπίο του έργου. Κράτησε τη mise en scene του μακριά από τους κώδικες του μιμητικού θεάτρου και αναζήτησε τους παλμούς και την κρυμμένη θεατρικότητα του έργου -τη mise en abyme- εκεί όπου μόνο η φαντασία μπορεί να διεισδύσει. Αναγνωρίζοντας ότι έχει να κάνει με «απερίγραπτες» φιγούρες, όπως «απερίγραπτος» είναι και ο χώρος που κατοικούν, πολύ ορθά απέφυγε να τους δώσει στέρεα και οικεία περιγράμματα. Σε αντίθεση με τις παγιωμένες ψυχοβγαλτικές αναγνώσεις των έργων του Στρίντμπεργκ, ο Κωνσταντινίδης αναζήτησε επίμονα το υποδόριο χιούμορ του. Και η παράσταση που είδαμε στη μικρή σκηνή του «Στούντιο Ορα», έδειξε ότι κέρδισε το στοίχημα. Ήταν μια παράσταση καθαρή και σωστά προσανατολισμένη, η οποία βοήθησε, μέχρις ενός σημείου, το κοινό να καταλάβει τι γίνεται. Και λέω, μέχρις ενός σημείου, γιατί, για όσα δεν καταλάβαμε, δεν τα χρεώνεται η σκηνοθεσία αλλά το ίδιο το έργο, το οποίο ποτέ δεν θα σου παραδοθεί ολοκληρωτικά. Κι αυτή είναι η «άγρια» γοητεία του. Μου άρεσε ο τρόπος που η σκηνοθεσία μεθόδευσε την εκσκαφή του, την αποφλοίωση και την επώδυνη βύθιση στη χώρα της παρακμής, της φθοράς και της στασιμότητας. Μου άρεσαν οι μεταμοντέρνες διαθέσεις του Κωνσταντινίδη, οι οποίες, εντελώς απενοχοποιημένα, έκαναν διαρκώς κινήσεις σλάλομ ανάμεσα σε ποικίλους κώδικες, από το βωβό κινηματογράφο, το γερμανικό εξπρεσιονισμό, το σουρεαλισμό, μέχρι την ποπ κουλτούρα με τους male strippers, την οικογένεια Ανταμς, τα καρτούν, τις κινηματογραφικές παρωδίες έργων τρόμου, τα B movies και την τεχνική του θεάτρου εν θεάτρω, με στόχο τη δημιουργία ενός σκηνικού κόσμου παστίς (pastiche), ενός ρυθμικού σύμπαντος φτιαγμένου από λέξεις, σώματα, χρώματα, ήχους και εκτυφλωτικό φως. Εύστοχη, επίσης, και η επιλογή του να δώσει τους ρόλους σε νέους, υπογραμμίζοντας έτσι τη διάχυτη παραδοξότητα που εμφιλοχωρεί στα δρώμενα αλλά και στο θέμα του έργου, που είναι φτιαγμένο, όπως και η «Τρικυμία» του Σέξπιρ, «από την ύλη των ονείρων». Όπως κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με απόλυτη βεβαιότητα την ηλικία του Πρόσπερο, έτσι κι εδώ ποιος θα μας πει αν ο «Γέροντας» είναι πράγματι γέροντας; Ποιος θα μας υποδείξει την αλήθεια από το ψέμα; Το θέατρο από τη ζωή; Εχοντας δει τις περισσότερες δουλειές του Κωνσταντινίδη, πιστεύω πως αυτή είναι η πλέον εξωστρεφής και παιγνιώδης, και μάλιστα με ένα έργο απελπιστικά εσωστρεφές. (…) Συμπέρασμα: μια παράσταση σκηνοθετημένη με φαντασία, τόλμη και άποψη. Δείτε την. Θα απολαύσετε έναν αλλιώτικο Στρίντμπεργκ.

Σπύρος Μέλλιος, «Η Σονάτα των φαντασμάτων», Noisy.gr [Ιανουάριος 2013 – χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία]

(…) Πάνω στην κόψη του ξυραφιού λοιπόν κινήθηκε ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης που υπογράφει και την σκηνοθεσία αφού το παραμικρό ολίσθημα θα μπορούσε να τραυματίσει το έργο και να εξατμίσει την σχέση έργου και ερμηνείας. Ευτυχώς ευτύχησε στα χέρια του, αφού έριξε το βάρος της παράστασης στο λόγο, στην κίνηση, στην ερμηνεία των ηθοποιών που οφείλουν να υπακούουν σε μία γενικότερη μουσική αντίληψη της θεατρικής πράξης μέσα από πολλές μικρές σκηνές χωρίς λόγια ή πιο σωστά με λόγια που εμείς δεν ακούμε, θυμίζοντας σκηνές από ταινίες του βωβού κινηματογράφου. (…)

Πηνελόπη Χριστοπούλου, «Η Σονάτα των φαντασμάτων του Αύγουστου Στρίντμπεργκ», Επί σκηνής, Τετάρτη, 16 Ιανουάριος 2013
(http://www.artatnet.gr/EpiSkhnhsJ/2009-05-31-09-20-01/2009-11-04-22-04-47/980- 2013-01-16-17-46-04)

(…) Το έργο αυτούσιο, παρουσιάζει μεγάλο βαθμό δυσκολίας σκηνικής αναπαράστασης του και ο λόγος που συμβαίνει αυτό, είναι πολυσήμαντος. Κατ αρχήν, λόγω των σκηνικών του δυσκολιών, έπειτα, λόγω της φόρμας του – σονάτα γραμμένη με την τριμερή φόρμα μιας μουσικής σονάτας-, με τρία αυθύπαρκτα θέματα συνδεόμενα μεταξύ τους με επιμέρους μοτίβα. Ο Στρίντμπεργκ ο ίδιος ζητούσε σε γράμματα της εποχής του, η Σονάτα να παίζεται με μοναδικό σκηνικό τα ριντό. Εκτιμούμε λοιπόν αρχικά τον σεβασμό στο έργο του μεγάλου σουηδού δραματουργού, καθότι η παράσταση μπορεί να μην χρησιμοποίησε ένα μόνο ριντό , άγγιξε όμως σχεδόν πλήρως την σκηνική διευθέτηση που ο ίδιος ο συγγραφέας θα επιθυμούσε, -τη στιγμή μάλιστα που πρόκειται για κείμενο που έχει το πλεονέκτημα να μπορεί να ερμηνευτεί με ποικίλους τρόπους-. Η σκηνοθετική γραμμή έμεινε επίσης πιστή και σε μια άλλη επιθυμία του Στρίντμπεργκ που χαρακτήριζε το έργο «δράμα δωματίου» και με μια άκρως επιμελημένη σκηνική αποδόμηση, φορτισμένη συναισθηματικά και ψευδαισθητικά, αιωρούμενη ανάμεσα στο φαντασιακό και το αληθινό, πετυχαίνει μια ποιητική μετατόπιση της διττής πραγματικότητας της ανθρώπινης φύσης αλλά και της κοινωνίας, πάντα με ευλαβική πιστότητα στο κείμενο, στο ύφος, στο ρυθμό του και στο ψυχολογικό υπόβαθρο των ηρώων-ψυχών τους. Οι ηθοποιοί λίγο πριν το τέλος της παράστασης βγάζουν τα κουστούμια τους μένοντας με εσώρουχα σε χρώμα του δέρματος, τονίζοντας συμβολικά την απογύμνωση της ψυχής τους. Κάπου εκεί βρίσκεται και η λύτρωση. Σε ερμηνευτικό επίπεδο, όλοι ανεξαιρέτως οι ηθοποιοί κινήθηκαν σωστά, με συνέπεια, συγχρονισμό, και έντονη θεατρικότητα. (…) Υπάρχει μια απόλυτη αρμονία στην όλη αισθητική της παράστασης με αποτέλεσμα ο θεατής να μεταφέρεται ψευδαισθητικά στον σκηνικό τόπο. (…) Μια πολύ καλοδουλεμένη και σε κάποια σημεία «επιμελώς ατημέλητη» παράσταση, με ευχάριστες νότες διακριτικού χιούμορ που απαλύνουν τις τραγικές προεκτάσεις. Το όλο εγχείρημα είναι ίσως το αποτέλεσμα ενός μεγάλου στοιχήματος ανάμεσα στον σκηνοθέτη Δαμιανό Κωνσταντινίδη και τον εαυτό του, στοίχημα το οποίο φαίνεται ότι τελικά κέρδισε. Και το κυριότερο, μας κάνει ευτυχείς γιατί μπορέσαμε να κατανοήσουμε καλύτερα ένα τεχνικά δυσπρόσιτο (κυρίως στην σκηνική πραγμάτωση του), αριστούργημα της θεατρικής γραφής. Το μόνο που θα αλλάζαμε, είναι το motto της παράστασης μετατρέποντας το, από «μια κωμωδία με τραγικό βάθος», σε «μια τραγωδία (εξ ορισμού και μόνο…) με κωμικό βάθος» Μια παράσταση που μας «ταξιδεύει» από το πραγματικό στο φαντασιακό-ονειρικό, από το καλό στο κακό, από τη λογική στην παράνοια.

Κορνήλιος Ρουσάκης, «Η νύχτα των ζωντανών νεκρών!», ΕΞΩΣΤΗΣ, Κυριακή 03/02/2013

(…) Στη μικρή σκηνή του Studio Όρα ο θεατής συναντά μια καθαρή, καίρια σκηνική αντιμετώπιση του κειμένου. Ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης φέρνει στη σκηνή τις παράξενες, γκροτέσκες, σουρεαλιστικές και ενίοτε κωμικές φιγούρες δίχως να τις τυποποιήσει, χωρίς να τις παρουσιάσει σχηματικά. Μέσα από εικόνες αισθητικής τελειότητας (χαρακτηριστικό της σκηνοθετικής παρουσίας του Κωνσταντινίδη) που «παίζουν» με τη φωτιά, το νερό, την επενέργεια του φωτός στα ημίγυμνα σώματα, τον εκτροχιασμό των ήχων, αναδεικνύεται η απώλεια της απατηλής όμορφης όψης. Στα θετικά του εγχειρήματος προσμετράται και η επιλογή να επωμιστούν τους ρόλους νεαροί ηθοποιοί, όλοι τους απόφοιτοι και φοιτητές του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., παρόλο που οι ρόλοι απαιτούν ηθοποιούς μεγαλύτερης ηλικίας. Ένα παιχνίδι με το παράδοξο του χρόνου που κι αυτό κρίνεται επιτυχημένο.