Ο Μποστ για την Φαύστα

(…) Στη Φαύστα θέσις δεν υπάρχει. Το έργο γράφτηκε σε στιγμή κεφιού και ούτε θυμάμαι να με ‘κούρασε’, ούτε το ‘θέμα της να με απασχολούσε χρόνια’. Τόγραψα το καλοκαίρι του ’63, φιλοδοξώντας να έχω στο συρτάρι και ένα έργο που να μην είναι επίκαιρο και να μπορή να παίζεται ανεξαρτήτως εποχής.(…) Επιπροσθέτως έχει τας εξής πρωτοτυπίας και προσόντα : α) Με την παρεμβολήν 17 τραγουδιών, γίνεται ‘μιούζικαλ’ διαρκείας δύο ωρών, β) Αφαιρουμένων των τραγουδιών γίνεται ‘μονόπρακτον’ μιας ώρας, γ) Δια της προσθέσεως 30-40 στίχων, μεταβάλλεται εις έργον ‘πολιτικόν’ και δ) Δια της αφαιρέσεως των πολιτικών αιχμών, γίνεται ‘σκηνικό παιχνίδι’. Είναι, δηλαδή, έργον αυξομειούμενον εις διάρκειαν, κατάλληλον δι’ όλους τους θιάσους και δι’ όλας τας σκηνάς, πράγμα που ουδείς συγγραφεύς κατάφερεν εις την παγκόσμιον δραματουργίαν. Αισθάνομαι δε ιδιαιτέρως υπερήφανος, διότι αυτό που ο Σαίξπηρ και ο Αισχύλος δεν κατώρθωσαν να πραγματοποιήσουν, το κατώρθωσα εγώ χωρίς να κουρασθώ πολύ. Έτερον δεν έχω να προσθέσω.

Μποστ

Ένα θέατρο συμβάσεων

Όλα στην Φαύστα είναι σύμβαση. Όλα διακηρύσσουν, -δεν γίνεται πιο φανερά-, την θεατρικότητα και την απόρριψη κάθε ψευδαίσθησης ρεαλισμού : το απίθανο της υπόθεσης, το ψυχολογικό απίθανο των αντιδράσεων των προσώπων, η συνείδηση ότι βρίσκονται επί σκηνής, και βέβαια ο δεκαπεντασύλλαβος και η ομοιοκαταληξία, η φτιαχτή, μπάσταρδη γλώσσα (ούτε δημοτική αλλά ούτε και αμιγής καθαρεύουσα), η συνύπαρξη ετερόκλιτων στοιχείων, οι αναχρονισμοί…
Όλα λοιπόν στην Φαύστα είναι σύμβαση αλλά ταυτόχρονα και κριτική, ή πιο σωστά : παρωδία συμβάσεων. Εκ πρώτης όψεως, στην μπούκα του κανονιού βρίσκεται το ίδιο το θέατρο, ένα συγκεκριμένο θέατρο, εκείνο του ελληνικού ρομαντισμού του 19ου αιώνα, που κάτω από διάφορες μορφές επιβιώνει ως τις μέρες μας, οι τρόποι σκηνικής απόδοσης του τραγικού, το ‘στημένο’, το ψευδές του πάθους, ο στόμφος και η υπερβολή, η κακοποίηση της γλώσσας.
Και μέσα από την παρωδία αυτή παρωδείται και μια ολόκληρη τάξη, η αστική, αυτή που στήριξε το εν λόγω θέατρο, η ίδια που μιμήθηκε δουλικά τους ξένους, αυτή που θέλησε να επιβάλλει την καθαρεύουσα, και που μετέτρεψε τον πατριωτισμό σε εθνικισμό και την αρχαιογνωσία σε αρχαιοπληξία.
Ο Μποστ παρουσιάζει επί σκηνής τις αντιφάσεις και τους διχασμούς της τάξης αυτής, τις παράνοιες και τις παρανοήσεις της, την ημιμάθεια και το εσωτερικό κενό της και με την καυστικότητά του πετυχαίνει να δημιουργήσει την πιο τρελή ίσως κωμωδία του νεώτερου ελληνικού θεάτρου.

Δαμιανός Κωνσταντινίδης  


Διαλέξαμε για εναρκτήριο έργο μας την Φαύστα του Μποστ. Όχι τυχαία. Θέλαμε να αρχίσουμε με ένα μεγάλο γέλιο και να το μεταδώσουμε. Θέλαμε η πρώτη μας επαφή με τον κόσμο να είναι μια χαρούμενη γιορτή, ελληνική ει δυνατόν, μια πρόσκληση για διασκέδαση υγιή και μη στερημένη περιεχομένου.
Η Φαύστα με την απίθανη πλοκή της, τα τραγούδια και τους χορούς της, με την σάτιρά της του ελληνικού, γλωσσικού και αισθητικού, αλαλούμ, με τις πολιτικές αιχμές της, ανταποκρίνεται πλήρως σ’ αυτές τις προσδοκίες μας.»
Ανεβάζω την Φαύστα για 4η φορά. Πέρα από την χαρά του σκηνοθέτη να ανακαλύπτει ότι ένα κείμενο (ίσως όχι κάθε κείμενο, αλλά σίγουρα ένα καλό κείμενο) μπορεί να ανέβει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, υπάρχει μέσα μου και το  αίσθημα μιας δίκαιης επανόρθωσης : πριν δύο χρόνια, η Φαύστα, πάλι σε δική μου σκηνοθεσία, παιζόταν σε ένα μικρό υπόγειο χώρο, με τους θεατές κολλημένους πάνω στους ηθοποιούς, με τους ηθοποιούς να δίνουν διπλές παραστάσεις για να ανταποκριθούν στην επιθυμία του κοινού να δει το έργο, με το έργο να κατεβαίνει πριν ολοκληρώσει τον κύκλο του, παρά την μεγάλη επιτυχία, λόγω άλλων, ανειλημμένων υποχρεώσεων της ομάδας. Ένοιωθα λοιπόν πως χρωστούσα μια ακόμη Φαύστα και στους συντελεστές εκείνης της παράστασης και σε μένα τον ίδιο αλλά και σ’ όσους θεατές ήθελαν και δεν πρόλαβαν να την δουν. Ωστόσο δεν πρόκειται στην πραγματικότητα για επανάληψη αλλά για μια νέα αντιμετώπιση του κειμένου, μεταφερμένου αυτή την φορά στην δεκαετία του ’60, την εποχή δηλαδή της συγγραφής του που είναι και η εποχή της ακμής του λεγόμενου παλιού ελληνικού κινηματογράφου (έχουν προηγηθεί μια Φαύστα σε στυλ οπερέτας του 19ου αιώνα, μια άλλη θρίλερ, μια τρίτη έντονα ερωτική και κιτς)
                                                                                        
Δαμιανός Κωνσταντινίδης