θεματικές

 

Όχι απλά ο θάνατος. Αλλά ο θάνατος ενός παιδιού. Μια ζωή στην αρχή της. Ακόμη όχι φορτωμένη με ζωή. Καθαρή ακόμη και ακόμη ελπίζουσα. Για σωτηρία. Για ζωή. Το παράλογο ενός τέτοιου θανάτου. Το παράδοξο. Το άδικο.

Όχι απλά ο θάνατος. Η αγωνία μπροστά στον θάνατο. Η επώδυνη μαθητεία του θανάτου. Και η αδυναμία. Η φοβερή αδυναμία του ανθρώπου απέναντι σ’ αυτή την κοινή μοίρα. Το αναπότρεπτο του θανάτου. Η ματαιοπονία της ύπαρξης. Η μύησή της στην ταπεινότητα.

Όχι απλά ο θάνατος. Όχι μόνο το τελεσίδικο. Αλλά και μια πολύ μικρή, αδιόρατη σχεδόν σχισμή σ’ εκείνη τη σιδερένια πόρτα που χωρίζει τη ζωή από τον θάνατο. Μια ανυποψίαστη χαραμάδα. Για τι είδους επικοινωνία άραγε; Για ποια άραγε επιστροφή; Για ποια καινούρια ελπίδα;

 

για τη σκηνοθεσία

 

1. Δύο κινήσεις, ταυτόχρονες και αντίθετες:

α) απομάκρυνση: τοποθέτηση του δράματος σε χώρους και εποχές παραμυθιού (κάστρο, πύργος, βαθιά, απροσπέλαστη κοιλάδα με νεκρά δέντρα, απροσδιόριστος χρόνος αλλά ενδεχομένως μεσαίωνας, όπως μας προειδοποιούν τα περίεργα ονόματα των ηρώων και κάποια αντικείμενα, το ξίφος του Αγκλοβάλ, π.χ.), πρόσωπα παραμυθιού (βασίλισσα, πριγκίπισσες, νεαρός πρίγκιπας, γέρος ιππότης).

β) πλησίασμα: γλώσσα απλή, σχεδόν καθημερινή, ψυχικές διαθέσεις, αγωνίες και συμπεριφορές κατανοητές, όμοιες με των περισσοτέρων, καταστάσεις αναγνωρίσιμες,

πρόσωπα σε κίνδυνο, απειλούμενα από αόρατες δυνάμεις, αδύναμα και αθώα θύματα που εγείρουν τη συμπάθεια, αν όχι μια βαθιά συγκίνηση, εξ αιτίας ακριβώς αυτής της πολύ μεγάλης και πολύ ανθρώπινης αδυναμίας τους, εξ αιτίας αυτού του αναπότρεπτου και κοινού τους με όλους τους ανθρώπους πεπρωμένου.

Πάντρεμα του οικείου με το ανοίκειο, του φανταστικού με το πραγματικό, που προαναγγέλλει τον Κάφκα και τον Μπέκετ, τον Μαγκρίτ και τον Μπέργκμαν, τον Πίντερ… Και που η σκηνοθεσία, με κάποιο τρόπο, οφείλει να πετύχει με τη σειρά της.

 

2. Ένα δράμα για μαριονέτες. Μαριονέτες που τις κινεί το πεπρωμένο, σύμφωνα με τον Αρτώ. Ο Μαίτερλινκ οραματίζεται, παραδοξολογώντας όπως το συνήθιζε, «ένα ον που θα έχει όλα τα γνωρίσματα της ζωής χωρίς να έχει τη ζωή». Ζητάει άραγε πραγματικά ανδρείκελα για να ερμηνεύσουν το έργο του, ή ηθοποιούς που θα φτάσουν στην αποπροσωποποίηση και στον απόλυτο έλεγχο κινήσεων που χαρακτηρίζει τις μαριονέτες; Και πώς θα καταφέρουν κάτι τέτοιο; Μέσα από ένα ακραίο στυλιζάρισμα, όπως στο θέατρο «Νο», ή, αντίθετα, μέσα από ένα είδος αφαίμαξης και ολοκληρωτικής εγκατάλειψης του εαυτού, που θα τους άνοιγε τον δρόμο για να πλησιάσουν το τραγικό της ύπαρξης και την αναγκαία για τον Συμβολισμό αποπνευμάτωση; Και τι γίνεται με τον λόγο, που μοιάζει τόσο απλός, «φυσικός» σχεδόν και τόσο κοντά στη σιωπή; Που υποδηλώνει μάλλον παρά υπογραμμίζει; Πώς πρέπει να ειπωθούν αυτά τα λόγια, ώστε και η καθημερινότητά τους να διασωθεί και η ποίησή τους να αναδειχθεί και η αλήθεια τους να φτάσει να αγγίξει τον θεατή, χωρίς να κυλίσουν ούτε μέσα στην αδιαφορία και την πλήξη, ούτε μέσα στον στόμφο;

Εδώ έγκειται το στοίχημα και η γοητεία αυτού του εγχειρήματος: στην επίτευξη μιας ισορροπίας -και επομένως μιας έντασης- ανάμεσα στο φυσικό και το τέχνημα -ή μήπως το τέχνασμα;-, ανάμεσα στο πραγματικό και το σύμβολο, το υλικό και το άϋλο, ανάμεσα στη ζωή και τη μη ζωή.